درسگفتارهای بهار 1398 موسسه “پرسش”
نقد انقلابی‌گری خرده‌بورژوایی: بحران در روستا، شهر و محیط زیست ایران با خرده‌مالک سازی
کمال اطهاری
شروع ذوره: یکشنبه 26 خردادماه ساعت 17
88822010-88837647
بهره¬برداری بیش از 86 درصد از منابع تجدیدپذیر آبی در حالی که حد مجاز آن 40 درصد است؛ 1.7 برابر شدن میانگین شوری آب در سه دهه گذشته که علت اصلی آن برداشت بیش¬اندازه از سفره¬های آب زیرزمینی با بیش از 400 هزار حلقه چاه عمیق مجاز و 300 هزار غیرمجاز است؛ وابسته بودن 56 درصد امنیت خوراکی کشور به خارج؛ اختصاص 200 هزار هکتار از زمین¬های کشاورزی به کشت خربزه و هندوانه، در حالی که سهم محصولات استراتژیک پنبه آبی 69 هزار هکتار، چغندر قند 110 هزار هکتار سویا 45 هزار هکتار و کلزا 37 هزار هکتار است و برای کشت این مساحت خربزه و هندوانه نیاز به حجم آب ذخیره شده در 25 سد به بزرگی سد امیرکبیرکرج است؛ جنگل¬زدایی1.6 میلیون هکتار در جنوب دریای خزر؛ تولید تنها 500 گرم گندم با یک متر مکعب آب در حالی که میانگین جهانی آن 930 گرم است؛ رتبه 130 بین 133 کشور برای ایران در زمینه مدیریت آب و . . .
اینها همه ناشی از سرمشق خرده‌بورژوایی برای تغییر است. در بخش کشاورزی این سرمشق باعث خرد شدن بیشتر زمین و نظام کژکارکرد بهره‌برداری گشت. در نتیجه خرده‌مالکان به بیش بهره¬برداری از مشاعات (آب، جنگل و مرتع و . . .) روی آورده و آسیب¬های شدید و غیرقابل جبران به زمین¬های کشاورزی و محیط زیست زدند، و میزان آسیب پدیده¬های طبیعی در روستاها بالا بردند، تا همچنان فقیر بمانند و به تغییر کاربری زمین روی آورند و . . . یعنی این سرمشق خرده‌بورژوایی مالکیت بوده که باعث خلع مالکیت و نابودی خرده‌مالکان گشته است. در حالی که کشوری چون کره‌حنوبی که از همان دوران دیکتاتوری نظامی و به اصطلاح سلطه سرمایه جهانی، به تعاونی‌های روستایی روی آورده بود، اینک فقر روستایی را ریشه‌کن کرده است. به علاوه این سرمشق نادرست همان طور که در درسگفتار خواهیم دید به مقابله کور با مهاجرت روستایی و گسترش اسکان غیررسمی (حاشیه‌نشینی) هم انجامید که باعث شد سهم آن از 2 درصد به 20 درصد از جمعیت شهرها برسد.
سرمشق (Paradigm) چارچوبی فلسفی یا تئوریک برای اندیشه یا عمل است. سرمشق‌ها عدسی نگاه ما به موضوعاتی هستند که بررسی و تحلیل برپایه‌ی مجموعه‌ای از داوری‌های هنجاری و پیش‌فرض‌ها، و اهداف از پیش تعریف شده را در دستور کار قرار می‌گیرند. بدون نقد سرمشق خرده‌بورژوایی تغییر و انقلاب، نمی‌توان برنامه‌ای جایگزین برای شکستن هژمونی سرمایه و قدرت، در سطوح داخلی و خارجی، به جامعه عرضه نماییم تا راه تکاملش را کم درد و رنج‌تر کند، که بر آن می‌افزاییم.
